Những điều nên biết - RỐI LOẠN LƯỠNG CỰC

Rối loạn lưỡng cực là gì

Đôi khi được gọi là Chứng Hưng Cảm, rối loạn lưỡng cực gây ra những thay đổi cực độ về tâm trạng. Những người mắc chứng bệnh này có thể mất nhiều tuần để cảm thấy như họ đang ở trên đỉnh thế giới trước khi rơi vào trạng thái trầm cảm sâu sắc. Độ dài của mỗi lần lên và xuống khác nhau rất nhiều tùy từng người.

Giai đoạn trầm cảm diễn ra như thế nào?

Nếu không được điều trị, người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có thể bị các cơn trầm cảm dữ dội. Các triệu chứng bao gồm: buồn bã, lo lắng, mất năng lượng, tuyệt vọng và khó tập trung. Họ có thể mất hứng thú với các hoạt động mà họ từng thích. Tăng hoặc giảm cân, ngủ quá nhiều hoặc quá ít, thậm chí nghĩ đến việc tự tử cũng là chuyện bình thường.

Khi ai đó bị hưng cảm

Trong giai đoạn này, mọi người cảm thấy tràn đầy năng lượng và nghĩ rằng họ có thể làm bất cứ điều gì. Lòng tự trọng của họ tăng vọt ngoài tầm kiểm soát và họ khó có thể ngồi yên. Họ nói nhiều hơn, dễ bị mất tập trung, suy nghĩ của họ chạy đua và họ không ngủ đủ giấc. Nó thường dẫn đến hành vi liều lĩnh, chẳng hạn như chi tiêu hoang phí, gian lận, lái xe nhanh và lạm dụng chất gây nghiện. Ba hoặc nhiều hơn các triệu chứng này gần như mỗi ngày trong một tuần kèm theo cảm giác phấn khích dữ dội có thể báo hiệu một cơn hưng cảm.

Lưỡng cực I khác gì so với Lưỡng cực II

Những người mắc Chứng rối loạn lưỡng cực I có giai đoạn hưng cảm trong ít nhất một tuần. Nhiều người cũng có giai đoạn trầm cảm riêng biệt .
Những người mắc Chứng rối loạn lưỡng cực ll có những cơn trầm cảm nặng, nhưng thay vì các cơn hưng cảm hoàn toàn, họ có những cơn hưng cảm nhẹ hơn và có thể kéo dài chưa đến một tuần. Họ có vẻ ổn, thậm chí giống như "linh hồn của bữa tiệc", mặc dù gia đình và bạn bè nhận thấy sự thay đổi tâm trạng của họ.

"Giai đoạn hỗn hợp" là gì?

Khi những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có các triệu chứng trầm cảm và hưng cảm cùng một lúc, hoặc rất gần nhau, thì đây được gọi là giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm với các đặc điểm hỗn hợp. Điều này có thể dẫn đến hành vi không thể đoán trước, chẳng hạn như chấp nhận rủi ro nguy hiểm khi cảm thấy tuyệt vọng và muốn tự tử nhưng vẫn tràn đầy năng lượng và kích động. Các giai đoạn tâm trạng liên quan đến các đặc điểm hỗn hợp có thể phổ biến hơn ở phụ nữ và những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực khi còn trẻ.

Nguyên nhân là gì?

Các bác sĩ không biết chính xác nguyên nhân gây ra chứng rối loạn lưỡng cực. Các lý thuyết hiện tại cho rằng chứng rối loạn này có thể là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và các yếu tố sinh học khác -- cũng như môi trường. Các nhà khoa học cho rằng các mạch não liên quan đến việc điều chỉnh tâm trạng, năng lượng, suy nghĩ và nhịp sinh học có thể hoạt động bất thường ở những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực dẫn đến tâm trạng và những thay đổi khác liên quan đến căn bệnh này.

Ai có nguy cơ?

Cả nam và nữ đều mắc chứng rối loạn lưỡng cực. Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng thường bắt đầu ở những người từ 15-30 tuổi. Hiếm hơn, nó có thể bắt đầu ở thời thơ ấu. Đôi khi tình trạng này có thể di truyền trong gia đình, nhưng không phải tất cả mọi người trong gia đình đều mắc phải.

Nó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày như thế nào?

Khi không được kiểm soát, rối loạn lưỡng cực có thể gây ra vấn đề trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống, bao gồm công việc, các mối quan hệ, giấc ngủ, sức khỏe và tiền bạc. Nó có thể dẫn đến hành vi nguy hiểm. Nó có thể gây căng thẳng cho những người quan tâm đến bạn và không biết cách giúp đỡ hoặc có thể không hiểu chuyện gì đang xảy ra.

Những hành vi nguy hiểm

Nhiều người mắc chứng rối loạn lưỡng cực gặp vấn đề với ma túy hoặc rượu. Họ có thể uống hoặc lạm dụng ma túy để làm dịu các triệu chứng khó chịu của chứng thay đổi tâm trạng. Lạm dụng chất gây nghiện cũng có thể dễ xảy ra như một phần của sự liều lĩnh và tìm kiếm khoái lạc liên quan đến chứng hưng cảm.

Suy nghĩ tự tử

Những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có khả năng tự tử cao hơn những người khác từ 10-20 lần. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm nói về việc tự tử, sắp xếp lại công việc và làm những việc rất nguy hiểm. Nếu bạn biết ai đó có thể gặp nguy hiểm. Nếu người đó có ý định tự tử, hãy gọi cho những người thân hoặc bạn bè để họ đến phòng cấp cứu ngay lập tức. 

Bác sĩ chẩn đoán bệnh như thế nào?

Một bước quan trọng là loại trừ các nguyên nhân có thể khác gây ra tình trạng thay đổi tâm trạng cực độ , bao gồm các tình trạng khác hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Bác sĩ sẽ kiểm tra và hỏi bạn một số câu hỏi. Bạn cũng có thể được xét nghiệm. Bác sĩ tâm thần thường đưa ra chẩn đoán sau khi cân nhắc cẩn thận tất cả những điều này. Họ cũng có thể nói chuyện với những người hiểu rõ bạn để tìm hiểu xem tâm trạng và hành vi của bạn có thay đổi lớn không.

Thuốc nào điều trị bệnh này?

Có một số loại thuốc theo toa cho chứng rối loạn lưỡng cực. Chúng bao gồm thuốc ổn định tâm trạng ngăn ngừa các cơn lên xuống, cũng như thuốc chống trầm cảm và thuốc chống loạn thần. Khi không ở giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm, mọi người thường dùng thuốc duy trì để tránh tái phát.

Liệu pháp trò chuyện cho chứng rối loạn lưỡng cực

Tư vấn có thể giúp mọi người duy trì dùng thuốc và quản lý cuộc sống của họ. Liệu pháp hành vi nhận thức  tập trung vào việc thay đổi suy nghĩ và hành vi đi kèm với những thay đổi tâm trạng. Liệu pháp giao tiếp giữa các cá nhân  nhằm mục đích giảm bớt căng thẳng mà rối loạn lưỡng cực gây ra cho các mối quan hệ cá nhân.  Liệu pháp nhịp điệu xã hội  giúp mọi người phát triển và duy trì thói quen hàng ngày.

Bạn có thể làm gì?

Thói quen hàng ngày không thể chữa khỏi chứng rối loạn lưỡng cực. Nhưng việc đảm bảo bạn ngủ đủ giấc , ăn uống điều độ và tập thể dục sẽ giúp ích. Tránh xa rượu và ma túy giải trí vì chúng có thể khiến các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Nếu bạn bị rối loạn lưỡng cực, bạn nên tìm hiểu những "cờ đỏ" của mình là gì -- dấu hiệu cho thấy tình trạng này đang hoạt động -- và có kế hoạch về những việc cần làm nếu điều đó xảy ra, để bạn có thể nhận được sự trợ giúp càng sớm càng tốt.

Liệu pháp sốc điện (ECT)

Phương pháp điều trị này, được thực hiện khi bạn đang ngủ dưới gây mê toàn thân, có thể cải thiện nhanh chóng các triệu chứng tâm trạng của chứng rối loạn lưỡng cực. Phương pháp này sử dụng dòng điện để gây co giật ở não. Đây là một trong những cách nhanh nhất để làm giảm các triệu chứng nghiêm trọng. ECT thường là một lựa chọn điều trị an toàn và hiệu quả cho các đợt tâm trạng nghiêm trọng khi thuốc không dẫn đến cải thiện triệu chứng có ý nghĩa. Đây là một phương pháp điều trị an toàn và có hiệu quả cao.

Hãy chia sẻ với mọi người

Nếu bạn bị rối loạn lưỡng cực, bạn có thể cân nhắc việc nói với những người thân thiết nhất với bạn, như bạn đời hoặc gia đình trực hệ của bạn, để họ có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng này. Cố gắng giải thích cách nó ảnh hưởng đến bạn và những gì bạn cần. Với sự hỗ trợ của họ, bạn có thể cảm thấy gắn kết hơn và có động lực hơn để tuân thủ kế hoạch điều trị của mình.

Bạn đang lo lắng về ai đó?

Nhiều người mắc chứng rối loạn lưỡng cực không nhận ra rằng họ có vấn đề hoặc tránh tìm kiếm sự giúp đỡ. Nếu bạn nghĩ rằng một người bạn hoặc thành viên gia đình có thể mắc chứng bệnh này, bạn có thể muốn khuyến khích họ nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần, những người có thể tìm hiểu những gì đang xảy ra và giúp họ bắt đầu điều trị. Hãy nhạy cảm với cảm xúc của họ và nhớ rằng cần có chuyên gia để chẩn đoán. Nhưng nếu đó là chứng rối loạn lưỡng cực hoặc một bệnh tâm thần khác, thì việc điều trị có thể giúp ích.